Enflasyon beklentisi, her sene oluşturulan tahminleri içermektedir. Genellikle bu alanla ilgilenen vatandaşlar konuya dair araştırmalar yapmakadır. Enflasyon beklentisi geçici mi kalıcı mı soruları da bunlardan birisidir. Elbette bu enflasyon beklentisi ve ülke durumuna göre durum değişiklik gösterecektir.
Dünya arzın talebi karşılamıyor olmasından dolayı talep enflasyonu ile yüz yüze iken Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler hiper enflasyon sorunu ile baş başalar. Peki, enflasyon beklentisi geçici mi kalıcı mı? Çift haneli enflasyon tek haneye indirilebilir mi? Çözüm için Faizler arttırılmalı mı?
Enflasyon Beklentisi Geçici mi, Kalıcı mı?
Dünya da talep enflasyonu görülürken, ülkemiz de ise kronik enflasyon, sinsi enflasyon ve hiper enflasyon gibi piyasayı doğrudan vuran enflasyon türleri görülüyor. Hal böyle olunca ekonomi politikalarında değişimlere gidildi ve pek çok uzman ekonomistin görüşleri alındı.
Yalnızca ülkemizde değil diğer dünya ülkelerinde de enflasyonu dizginlemek adına önemli toplantılar düzenlendi ve yeni ekonomi politikaları belirlendi. Bu doğrultuda gözler dünya piyasasını elinde tutan ABD’ye çevrildi. Ancak durum ABD için eskisi kadar parlak mı?
1982’den bu yana enflasyon beklentisi gerçekleşerek oranları %2-3 oranlarında seyreden ABD’nin 2021 yılına gelindiğinde yıllık enflasyon artışı 39 yıllık tarihin en yüksek seviyelerine kadar çıktı.
ABD Hazine Bakanı Janet Yelen, 2021 yılının şubat ayında yapmış olduğu açıklamasında enflasyonun geçici olduğunu ve endişe edilecek bir durum olmadığını belirtmişti.
Mart ve mayıs aylarına gelindiğinde ise Yellen hala enflasyon beklentisi için geçici olduğunu söylerken ekim ayına gelindiğinde ise borç limitinin yükseltilmesi veya askıya alınması konusunda kongreye çağrıda bulundu. Yellen ABD’nin kredisinin tehlikeye atılmaması gerektiğine de vurgu yaptı.
Enflasyonun geçici olduğunu yalnızca Yellen değil başta ekonomi profesörü Jonathan Wright ve ABD Merkez Bankası (FED) başkanı olan Jerome Powell da savunmakta. Enflasyonun geçici ve kısa vadeli olacağını savunan iktisat profesörlerinin yanı sıra enflasyonun kalıcı olabileceğini öngören iktisat profesörleri de mevcut.
Amerikan Enterprise Enstitüsü uzmanı Desmond Lachman, 2021 yılında enflasyonun uzun vadede devam edebileceğine ilişkin açıklamalarda bulunmuştu. Hükümetin yüksek harcamalarını referans alan Lachman “Enflasyonun yakın bir sürede düşeceğini sanmıyorum “ açıklamasında bulundu.
Çift Haneli Enflasyon Tek Haneye İndirilebilir mi?
2021 yılında Merkez Bankası eski baş ekonomisti iktisatçı Prof. Dr. Hakan Kara satıcıların ürünlere çift haneli zam uygulamasının zam ortalamasını arttırdığına dikkat çekti. Aynı zamanda çift haneye kadar yükselen enflasyonun tekrardan tek haneye düşmesinin oldukça maliyetli olacağını belirtti.
Çift haneli enflasyonu tek haneye düşürebilmek için ne gibi değişiklikler yapılabilir sorusuna yanıt ise gecikmedi. Enflasyonun tekrardan tek hanede seyredebilmesi için Merkez Bankasının parasal sıkılaştırmayı istediği zaman ve kendi inisiyatifi ile yapabilmesi gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Hakan Kara kalıcı refahın ancak bu doğrultuda gerçekleşebileceğini belirtti.
Kalıcı Refah Mümkün mü?
Yalnızca belirli alanlarda değişikliklere gidilmesi uzun vade için çözüm doğurmayacaktır. Daha kapsamlı reformlar yapılması halinde enflasyonda kademeli olarak dengeli düşüşler yaşanması daha muhtemeldir.
Tek sorun liyakat veyahut dış borçlanma değildir. Baktığımızda bu iki ana husus enflasyonu büyük ölçüde etkilemektedir ancak bu hususların yalnızca biri tek başına enflasyonu zirveye taşımakta yeterli olmayabilir. Tıpkı dış borçlanma sorunun tek başına ekonomiyi kurtarmaya yetmeyeceği gibi.
Bu noktada dış borçlanmanın enflasyonu belirlemede tek gösterge olmadığını görüyoruz. Dış borçlanmayı azaltarak, kredi artışlarını dengeli bir sistemde eşgüdümlemenin enflasyon beklentisi kalıcı çözümler getirebilmesi daha olanaklı bir ihtimaldir.
Aynı zamanda tarım, nüfus, eğitim, hukuk, asgari ücret ve sanayi gibi alanlarda var olan mevcut politikaların düzenlemesi gerekmektedir. Tarım, nüfus ve sanayi üçgeninde bağların kopması tüm dengeleri değiştirerek enflasyona kucak açtı adeta. Kopan bağların onarılması ve bu hususlar arasındaki ilişkinin dengede tutularak ilerletilmesi kritik önem taşımaktadır.
Enflasyon Beklentisi Nasıl Belirkenir?
Enflasyon beklentisi farklı durumlara bağlı olarak oluşturulmaktadır. Ülke içindeki yatırımlar, harcamalar önemli hususlardan birisidir. Yalnız enflasyon beklentisi bunun dışında dış ekonomik durumlarına göre de oluşacaktır. Ekonomik anlamda oluşan faaliyetler, ülkeye oluşan güven ve yabancı yatırım ortaklıkları neticesinde enflasyon beklentisi oluşacaktır.
