Dünya Haritası Ne Demek? – Dünya Haritasında Neler Var?

Dünya haritası, yaşadığımız gezegenin üzerindeki her detayın yer aldığı bir haritadır. Gerek kıtalar gerekse de denizler bu haritada kapsamlı bir biçimde yer almaktadır. Söz konusu dünya haritası olduğunda gezegenimizde bulunan her ülkeyi görebilmemiz de mümkündür.

Haritada yer alan her bir detay dünyanın gerçek hali ile birebir benzer durumdadır. Kıtaların şekli ve dağılımı, denizler ve diğer yer şekilleri de haritada yer alabilmektedir. İşte, dünya haritası hakkında bilmeniz gereken tüm detaylar.

Dünya Haritası Nedir?

Harita kavramı, aslında yüzlerce yıldır toplumların hayatında olan bir kavramdır. Bunun nedeni de üzerinde yaşadığımız gezegeni anlayabilmektir. Öyle ki günümüzde geçmişe dönük olarak hazırlanmış tarihi haritalar da vardır. Bu sayede dünyanın ve kıtaların geçmişteki durumlarından da haberdar olabilmemiz mümkündür.

Dünya haritası küre formunda olduğu gibi aynı zamanda atlasa basılı olarak da bulunmaktadır. Bunun yanı sıra haritanın basılı olduüu geniş ölçekli posterler de bulunmaktadır. Örneğin okullardaki her sınıfta büyük ölçekli haritalar bulunabilmektedir.

Göz Atın

Rüya ve Bilinçaltı Birbirini Nasıl Etkiler? İşte Detaylar!

Eskiden İnsanlar Daha mı Yaşlı Gösteriyordu?

Dünya Haritası Çeşitleri Nelerdir?

Dünya haritası siyasi ya da fiziki olmak üzere genellikle iki farklı türde bulunmaktadır. Fakat bu iki çok bilinen türe ek olarak şu harita türleri de mevcuttur:

Yukarıda bahsi geçen harita çeşitlerinin her biri farklı amaçlara uygun olarak yapılmıştır. Dünya haritası ülkeler ve kıtalar olmak üzere dünya üzerindeki her bir detayı barındırmaktadır. Fakat buna ek olarak nüfusu temsil eden ya da genel toprak çeşitlerini gösteren haritalar da kullanılmaktadır.

Siyasi Harita Nedir? – Hangi Amaçla Kullanılır?

Siyasi dünya haritası, her bir ülkenin sınırlarını ifade eden harita türüdür. Hatta siyasi haritalar, ülke bazında eyaletlerin ya da illerin sınırlarını belirlemede de kullanılmaktadır. Yani bir siyasi harita, ilgili bölgenin idari sınırlarını göstermek için yapılmaktadır.

Siyasi haritaların öne çıkan ve diğer haritalardan ayrılan özellikleri arasında da şunlar yer alır:

• Siyasi haritalarda herhangi bir coğrafi özelliğe yer verilmemektedir. Fakat kimi zaman büyük göller ya da akarsular siyasi haritada da küçük de olsa yer almaktadır.
• Dünyanın siyasi haritasında da genellikle büyük dağlar, okyanuslar ve denizler yer almaktadır.
• Dünya haritası kıtalar kısmı da genellikle siyasi haritanın konusuna girmektedir. Yine de kıta ayrımını sınırlar ile görebilmek mümkün değil. Kıtalar, sınır çekilmeden harita üzerinde yer almaktadır.
• Siyasi harita, Avrupa haritası ya da diğer kıtaların haritası olarak da kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra Türkiye haritası da illeri ve ilçeleri gösteren siyasi haritalara aktarılabilmektedir.
• Siyasi haritalar, okullarda en çok kullanılan harita türlerinden de biridir. Bunun nedeni de siyasi haritanın gezegenimizi tam olarak sınırlar doğrultusunda gösteriyor olmasıdır. Örneğin Türkiye sınırlarını öğrenecek olan öğrenciler için de siyasi harita gereklidir.

Fiziki Harita Nedir? – Hangi Amaçla Kullanılır?

Dünya haritası olarak fiziki haritalar da kullanılabilmektedir. Fiziki haritalarda önemli olan bazı coğrafi özelliklerin gösteriliyor olmasıdır. Örnek vermek gerekirse fiziki haritalarda Van Gölü ya da Ağrı Dağı gibi coğrafi noktalar net bir şekilde yer almaktadır. Bunun yanı sıra fiziki haritaların diğer özellikleri arasında şunlar da yer alır:

• Fiziki haritalarda idari sınırlara yer verilmesine gerek yoktur. Yani bir fiziki haritaya bakarak ülke sınırlarını anlamanız çok zordur.
• Fiziki haritalar, gölleri, denizleri, dağları ve akarsuları kapsar.
• Bu tür haritaların genel amacı topografya özelliklerinin açık bir biçimde anlaşılmasıdır.
• Ayrıca fiziki haritalar, dünya üzerindeki yüksek ve alçak konumları ifade etmek için de tercih edilmektedir.

Haritalar Ne Zaman Ortaya Çıkmıştır?

Aslında haritaların ilk ortaya çıktığı  zaman dilimi tam olarak bilinmemektedir. Yine de yüzlerce ve hatta binlerce yıl öncesinden bahsetmek mümkündür. Öyle ki haritalara, antik dönemlerdeki mağara çizimlerinde de rastlanılmıştır.

Dünya haritası ise günümüzdeki haline ulaşana dek bir hayli değişimden geçmiştir. Öyle ki dünyanın keşfinin tamamlanması ile birlikte günümüz hatlarına sahip olan en gerçekçi haritalar yapılmıştır. Gerçekçi haritaların yapılma olanakları arasında haritacılık disiplininin gelişmesi de önemli bir yere sahiptir.

Günümüzde harita mühendisleri, gerek dünyanın gerekse de ihtiyaç duyulan her coğrafi bölgenin hatlarını çıkartabilir. Buna ek olarak mühendisler, havacılık, deniz bilimleri ya da demografi gibi alanlarda kullanılmak üzere de özel haritalar yapabilir. Ayrıca dünya haritası da başlı başına birden fazla veriyi içerisinde barındırabilir.

En Eski Harita Örneklerinden: Çatalhöyük’ün Kent Planları

Günümüz şartlarından bir hayli uzak olan Çatalhöyük haritası, aslında bilinen en eski haritalardan biridir. Uzmanlar, bahsi geçen haritanın siyasi harita sınıfına girdiğini dile getirmektedir. Ayrıca, tarihçilere ve haritacılara göre de Çatalhöyük kent planı, milattan önce 6200 yılına kadar dayanmaktadır.

Çatalhöyük kent planı, günümüzde Ankara’da bulunan Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde sergilenmektedir.

Babil Dünya Haritası

Hiç şüphesiz ki Mezopotamya denildiğinde akla ilk gelen uygarlıklardan biri Babil’dir. Babil Uygarlığı’nın günümüze olan etkileri de oldukça fazladır. Örneğin ilk hukuk sistemi olan Hammurabi Kanunları da ilk kez bu uyargalıkta yapılmıştır.

Babil Uygarlığı’na ait olan haritanın milattan önce 600 yılında çizildiğini tahmin edebiliyoruz. Buna ek olarak haritanın detaylarına bakıldığında o dönemlerde dünyanın nasıl yorumlandığını da anlayabiliyoruz. Örneğin Babil Uygarlığı döneminde dünya, etrafı sularla çevreli dümdüz bir disk olarak betimlenmiştir.

Waldseemüller Dünya Haritası

Waldseemüller, dünyaca tanınan ve 1500’lü yıllarda yaşayan Alman bir haritacıdır. Bu haritanın en büyük özelliği ise içerisinde Amerika kıtasına da yer verilmiş olmasıdır. Fakat Waldseemüller Haritası, Amerika kıtasını kapsıyor olsa da günümüzde tarihin gizli kısımlarında kalmıştır.

Günümüze En Yakınlardan Biri: Piri Reis’in Dünya Haritası

Söz konusu haritacılık olduğunda bu yazıya Piri reis’i eklemeden geçmek olmaz. Öyle ki Piri Reis de aslında tüm dünyada tanınan en önemli denizci ve haritacılardan biridir. Piri Resi’in haritası, usta denizci tarafından 1510 yıllarında çizilmiştir. Hatta pek çok harita uzmanı, Piri Reis tarafından çizilen haritayı günümüze en uygun olan haritalardan biri olarak görmektedir.

Piri Reis haritası, denizcinin kendi yazdığı kitap olan Kitab-ı Bahriyye içerisinde yer alır. Denizcinin amacı bu kitabı dönemin Osmanlı imparatoru olan Kanuni Sultan Süleyman’a sunmaktır. Öyle ki Sultan Süleyman da bu kitabı saray sınırlarında koruma altına alarak günümüze dek gelmesini sağlamıştır.

Haritaların Bir Arada Bulunduğu Kaynak: Atlas

Atlas, haritaların derlendiği kapsamlı kitaplara verilen bir isimdir. Bu gibi kitapların ansiklopedik özellikleri de bulunmaktadır. Öyle ki atlaslar içerisinde siyasi ve fiziki haritalar, iklim bilgileri ve bitki örtüsü gibi detaylar da yer alır. Örneğin dünya atlası olarak geçen bir ansiklopedik kitapta, her kıtanın ve hatta ülkenin bilgileri bulunabilir.

Coğrafya Atlası Nedir? – Hangi Bilgilere Yer Verilir?

Bilinen ilk coğrafya atlasının Abraham Ortelius’un Theatrum Orbis Terrarum isimli eseri olduğu söylenir. Hatta bu haritaların olduğu kitap, pek çok uzman tarafından ilk modern atlas olarak kabul edilmiştir.

Coğrafya atlaslarında yer alan diğer detaylar ise şu şekildedir:

• İklime dair bilgiler ve veriler
• Ülkelerin ya da bölgelerin bitki örtüleri
• Yerbilimi hakkında bilgiler (fay hatları, volkanik alanlar vb.)
• Nüfus bilgileri ve istatistiksel veriler
• Ülkelerde konuşulan diller
• Ülkelerin dini görüş istatistikleri
• Siyasi ve feiziki haritalar
• Ülkelerin tarın faaliyetleri
• Ekonomik veriler

Yukarıda bahsettiğimiz detayların tamamı ve hatta daha da fazlası atlaslarda yer alabilir. Özellikle de coğrafi atlaslarda günümüz dünyasına dair pek çok önemli veriyi içermektedir.

Tarih Atlası Nedir? – Hangi Bilgilere Yer Verilir?

Coğrafya atlasına ek olarak bir de tarih atlasları vardır. Adından da anlaşılacağı üzere tarih atlaslarında tarihin önemli dönemlerine dair haritalar yer alır.

Tarih atlasları da genellikle şu tür verileri içerir ve gösterir:

• Geçmiş dönemlere dair dünya haritası çeşitleri
• Önemli savaşları anlatan haritalar
• Göçleri konu alan harita çeşitleri
• Bir çağı kapatıp yeni bir çağı başlatan kritik olaylar
• Tarihi imparatorluklar hakkında veriler
• Tarihteki nüfus hareketleri
• Tarihteki ekonomi modelleri

Yukarıda bahsetmiş olduğumuz verilerin tamamı bir tarih atlası içerisinde yer alabilir. Bunlarak ek olarak bazı kapsamlı atlaslarda kıta hareketlerine de yer verilebilmektedir. Ayrıca pek çok tarih atlası, eski uygarlıklar hakkında da önemli bilgiler içerir.

Kısacası harita ve atlaslar, dünyayı daha iyi tanımaya yarayan en önemli kaynaklardır. Öyle ki günümüzde de hala harita bilimi gelişmeye devam etmektedir. Örneğin dünya üzerinde oluşan herhangi bir değişim, haritacılar tarafından güncellenmektedir. Bu sayede de gezegenimizin güncel formu hakkında da bir kanıya varmak mümkündür.