Diri fay, dünya kabuğunun hareketine bağlı olarak ortaya çıkan çatlamalardır. Oluşan çatlaklar boyunca levhalar zamanla birbirine sürtünerek deprem meydana getirir. Faylar aktiflik durumuna göre, pasif ve aktif olarak ikiye ayrılır. Aktif faylar deprem üreten, pasif faylar ise üretmeyen kategoride yer alır. Ayrıca detaylı araştırma için aşağıya göz atın.
Bu Yazıda Neler Var?
- Diri Fay Nedir?
- Aktiflik Durumuna Göre Fay Çeşitleri Nelerdir?
- 1 – Diri Fay (Aktif Fay)
- 2 – Pasif Fay
- MTA Diri Fay Hattı Haritası Güncel
- Türkiye Diri Fay Haritası
- A – Doğu Anadolu Fay Hattı
- B – Kuzey Anadolu Fay Hattı
- C – Batı Anadolu Fay Hattı
- Ç – Ankara Diri Fay Haritası
- D – MTA Yenilenmiş Diri Fay Haritası’na Göre 1. 2. 3. Derece Riskli Bölgeler
- E – AFAD Diri Fay Haritasına Göre En Az Riskli İller
- MTA Diri Fay Hattı Sorgulama 2023
Diri Fay Nedir?
Diri fay veya diğer adıyla aktif fay, evrenin yapısı tarihsel zaman içinde deprem oluşturmuş fay hatlarıdır. Yer kabuğunda oluşan kaymalara da fay denilmektedir. Fay diriliği tarihi yapıyı etkilemekte olan faylanmadan da anlaşılmaktadır.
Aktiflik Durumuna Göre Fay Çeşitleri Nelerdir?
Fay türleri ikiye ayrılmaktadır. Yani diri ve pasif fay olarak bilinmektedir. Aktif fay 10 bin yıl içinde deprem üretmişken, pasif fay deprem üretmemiştir. Aktif faylar, depremin sık yaşandığı yerlerde yer alır. Ancak pasif faylar, daha az sıklıkta deprem üretir. Daha detaylı inceleme için aşağıdaki başlıklara göz atın.
1 – Diri Fay (Aktif Fay)
Eldeki bilimsel verilerden hareketle dünya yüzeyinde bulunan çoğu faylar hareketsizdir. Ancak bazı fay hatları hala hareketli olup, bunlara “diri fay” denmektedir. Aktif fay özellikleri şunlardır;
- Deprem riskinin olduğu yerlerde bulunur.
- Diğer taraftan ünya üzerinde “Pasif Ateş Çemberi” noktasında fazla aktif fay bulunmaktadır.
- Bunun yanı sıra tsunami gibi doğal afetlere de sebebiyet verirler.
- Ayrıca Türkiye’de Marmara, Kuzey ve Doğu Anadolu fayları, aktif fay kategorisindedir.
- Böylelikle aktiflik durumuna göre 3’e ayrılmaktadır.
| Normal Faylar | Normal faylar, iki kıtanın birbirine hareketi sonrasında oluşmaktadır. Yani iki kıta arasında gerilmeye ve buna bağlı olarak levhalar üst tarafa kaymaya başlar. Kıta kenarlarında yani çöküntü olacak bölgelerde yer almaktadır. |
| Ters Faylar | Ters faylar, iki kıta levhasının birbirinden uzaklaşması sonucu oluşmaktadır. İki levha arasında sıkışma ve bundan dolayı alt taraf levhasının üst tarafa kayması şeklinde oluşur. Dolayısıyla dağlık bölgelerde oluşumu fazladır. |
| Yanal Faylar | Bu faylar ise iki levhanın yan yana oluşacak hareketi sonrasında aktif hale gelir. Yatay hareketli gerilimler, yani iki tarafın birbirine paralel hareketlenmesi demektir. Kıta kenarlarında oluşmaktadır. |
2 – Pasif Fay
Pasif faylar, hareketsizliğin görülmediği alanlarda zaman içinde yavaştan kırılmaların görülmesiyle şekillenmektedir. Genel özellikleri şöyledir;
- Yer hareketlerine bağlı olarak (tektonik) oluşur.
- Yeryüzündeki kırıklar, eğimler veyahut diğer yapısal özellikleri gösterirler.
- Diğer taraftan genellikle levha sınırı boyunca oluşurlar.
- Ayrıca yavaş ve sürekli olarak hareket ettikleri için, büyük deformasyona sebebiyet verirler.
- Dolayısıyla depreme neden olmazlar ancak, deprem sonrası oluşan artçılarla ilişkilendirilirler.
- Özellikle yer hareketinin yapısal özelliklerinin incelenmesi şeklinde açığa çıkmaktadırlar.
- Bunun yanında fay çeşidinin belirlenmesi madencilik, inşaat sektörü içinde yapılacak çalışmalar için önemlidir.
- Dolayısıyla yeryüzü hareketlerini takip etmede işe yaramaktadır.
MTA Diri Fay Hattı Haritası Güncel
Yenilenmiş aktif fay hattı haritası MTA tarafından paylaşıldı. Aktif fay hatları ülkemizde 6 Şubat tarihinde yaşanan depremlerin ardından endişe yaratmaya başlamıştır. Türkiye üzerinde 5 üzeri deprem üretebilecek 485 adet diri fay bulunmaktadır. Dolayısıyla MTA fay haritası noktasında 2023 Türkiye’de deprem riski yüksek olan ve güncel diri fay hattı üzerinde bulunan bölgeler nerelerdir?
Türkiye Diri Fay Haritası
Türkiye üzerinde üç bölge boyunca uzanan fay hattı vardır. Yani bu fay hatları hangileri ve içerisinde kalan iller ve bölümler nereler detaylı şekilde bakın.
A – Doğu Anadolu Fay Hattı
Doğu Anadolu Fay Hattı, Maraş’tan başlayıp, Bingöl Karlıova üçlüsüne kadar devam etmektedir. Dolayısıyla bu fay hattı içinde yer alan iller şunlardır;
- Hatay
- Osmaniye
- Gaziantep
- Kahramanmaraş
- Adıyaman
- Elazığ
- Bingöl
- Muş
- Erzincan
B – Kuzey Anadolu Fay Hattı
Türkiye’nin kuzey tarafında doğu – batı doğrultulu uzanan fay hattıdır. Yani Kuzey Anadolu Fay Hattı Saros Körfezi’nden başlayıp Aras Vadisi’ne kadar uzanmaktadır. Dolayısıyla bu fay hattı içinde bulunan yerler;
- Gelibolu ve Marmara Denizi’nin derin bölgeleri
- İzmit körfezi
- Adapazarı
- Düzce
- Merzifon
- Gerede
- Tokat Erbaa – Niksar
- Erzincan Kelkit Vadisi
- Erzurum
- Van
- Çanakkale
- Edremit
- Bursa
- İznik
C – Batı Anadolu Fay Hattı
Ege Bölgesi’nde Bakırçay’dan Gediz ve Menderes boyuna kadar uzanan aktif fay hatları vardır. Yani bu fay hattı üzerinde bulunan yerler;
- İzmir
- Aydın
- Isparta
- Ayvalık
- Denizli
- Dikili
- Akşehir
- Burdur
Ç – Ankara Diri Fay Haritası
MTA aktif fay hattı haritasına göre aktif hareketlilik çoğunluğu, Kuzey Anadolu hattı üzerinde yer almaktadır. Dolayısıyla Ankara aktif fay kuşağı içinde yer almayıp, yakınlarında bulunan aktif fay riskinden etkilenmektedir.
D – MTA Yenilenmiş Diri Fay Haritası’na Göre 1. 2. 3. Derece Riskli Bölgeler
MTA fay haritasına göre Türkiye üzerinde yenilenen aktif fay hatlarının etkilediği ve etkilendiği iller yeniden belirlenmiştir. Dolayısıyla en riskli olandan en az riskli olana varana kadar hangi iller, hangi kategoride yer almaktadır?
| Türkiye Diri Fay Hattı 1. Derece Riskli İller | |||
| Aydın | Denizli | Uşak | Bursa |
| Bilecik | Yalova | Sakarya | Düzce |
| Kocaeli diri fay haritası | Kırşehir | Bolu | Karabük |
| Hatay | Bartın | Çankırı | Tokat |
| Amasya | Çanakkale | Erzincan | Tunceli |
| Bingöl | Muş | Hakkâri | Kırıkkale |
| Siirt | Isparta | İzmir, Manisa | Balıkesir, Muğla |
| Türkiye Yenilenen Aktif Fay Hattı 2. Derece Riskli İller | |||
| Tekirdağ | İstanbul | Bitlis | Kahramanmaraş |
| Van | Adıyaman | Şırnak | Zonguldak |
| Afyon | Samsun | Antalya | Erzurum |
| Kars | Ardahan | Batman | Iğdır |
| Elazığ | Diyarbakır | Adana diri fay haritası | Eskişehir |
| Malatya | Kütahya | Çankırı | Uşak |
| Ağrı | Çorum | ||
| Türkiye Aktif Fay Haritasına Göre 3. Derece Riskli İller | |||
| Eskişehir | Antalya | Tekirdağ | Sinop |
| İstanbul | Kastamonu | Ordu | Samsun |
| Giresun | Artvin | Şanlıurfa | Mardin |
| Kilis | Adana | Gaziantep | Kahramanmaraş |
| Sivas | Gümüşhane | Bayburt | Kayseri |
| Yozgat | Çorum | Ankara | Mersin ve Nevşehir |
E – AFAD Diri Fay Haritasına Göre En Az Riskli İller
Türkiye Deprem Haritası üzerinden yapılan değişikliğe göre, deprem riskinin en az olduğu yani 3. ve 4. dereceli grupta yer alan iller;
- Sinop
- Rize
- Artvin
- Giresun
- Kırklareli
- Ankara
- Edirne
- Adana
- Nevşehir
- Niğde
- Aksaray
- Konya ile Karaman’dır.
MTA Diri Fay Hattı Sorgulama 2023
Evinizin altından aktif fay hattı geçip geçmediğini Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü “MTA Aktif Fay Hattı Sorgulama” üzerinden öğrenebilirsiniz. Yani;
- Adrese tıkladıktan sonra ekranın yanında bulunan “Faylar” sekmesinden “Depremler” sekmesine basın.
- Daha sonra karşınıza çıkan son 24 gün, son 7 gün ya da son 30 gün şeklindeki kutucuklardan birine basın.
- Dolayısıyla hangi zaman dilimi içinde evinizin altından fay hattının geçip geçmediğini görebilirsiniz.
- Ayrıca e – Devlet üzerinden de sorgulama yapabilirsiniz.
