Deist ne demek sorusuna tek bir cümle ile yanıt vermek oldukça yetersiz olur. Çünkü oldukça geniş anlamlar içeren bir terimdir. Deizm inancına sahip insanlar Tanrı inancına sahiptir. Yani bu inanç sistemine göre evreni yoktan var eden ve bir düzene koyan bir varlık mevcuttur.
Tanrı olarak adlandırılan bu varlık evreni var ettikten sonra herhangi bir müdahalede bulunmaz. Yani şu anki zamana hiçbir şekilde karışmaz. Dolayısıyla deist ne demek sorusunu cevaplarken deizm düşüncesine sahip insanların dinin varlığını reddettiğini söylemek gerekir. Deizme göre vahiy ve peygamber inancı gerçeği yansıtmaz.
Bu Yazıda Neler Var?
Deist Neye İnanır?
Deist biri öncelikle Tanrı’nın yani evrenin yaratıcısının varlığını kabul eder. Deizme göre Tanrı tüm evreni yoktan var etmiştir. Mükemmel bir düzen ve işleyiş içerisinde yarattığı evrene daha sonradan ise bir müdahale içerisinde bulunması mümkün değildir.
Deizme göre vahiy ve kutsal kitaplar herhangi bir gerçekliği bulunmamaktadır. Dolayısıyla kutsal kitaplar içerisinde yer alan mucizeler de gerçek değildir deizme göre… Deist ne demek sorusunun bir diğer yanıtı ise peygamberlere inanmayan düşünce sistemidir. Nebi inancı olmadığı gibi Tanrı’nın insan bedenine girerek dünyaya gelmesine de inanmazlar.
Deist ne demek aslında ilk olarak bu inanç sisteminin temelini yanıtlama için sorulmuştur. Bir deist için esas olay ise doğayı gözlemlemektir diyebiliriz. Doğayı gözlemleyerek de Tanrı’yı daha yakından tanıma ve sıfatlarına hakim olmak amaçlanmaktadır.
Doğaya bakarak tek bir yaratıcının var olduğu bilgisine ulaşırlar. Çünkü evrende hiç aksamayan bir düzen vardır. Bu da tek bir yaratıcının varlığına delalet eder. Fakat bu yaratıcının insanlar ile bir iletişime geçmek isteyeceği düşüncesine kesinlikle inanmaz. Deizme göre Tanrı evreni belli bir düzen içerisinde yaratmış ve sonrasında asla müdahale etmemiştir. İnsanları uyarması için bir elçi göndermez.
Deist Allah’a İnanır mı?
Deist Allah’a inanır mı sorusu da konunun kilit sorularından bir tanesidir diyebiliriz. Bu nedenle bu sorunun cevabını doğru ve anlaşılır bir biçimde vermek oldukça önemlidir. Deist inanışına sahip bir kişi Tanrı inancına da sahiptir. Deist bir kimse Tanrı’ya inanır denildiği zaman da bu sefer kafalar biraz karışabilir. Çünkü Teizm inanışına sahip kişilerde de Tanrı inancı mevcuttur. Bu durumda Teizm ve Deizm arasındaki fark anlaşılamayabilir. Bu yüzden deist ne demek sorusunu cevaplamak için Teizm ne demek sorusunu da yanıtlamak gerekir.
Deist Ne Demek? Deizmin Temel İnanç Sistemi Nedir?
Deizmin çeşitlilik içeren bir inanç sistemi olduğunu söylemek mümkündür. Fakat yine de bazı temel inanç sistemleri bulunmaktadır. Söz konusu temel inanç sistemlerini ise şu şekilde sıralamak mümkündür;
- Tüm deizm düşüncesine sahip insanlar evreni yaratan bir gücün varlığına inanırlar.
- Bir deist mantığın bizlere her şeyi öğretebileceğini ve yol gösterebileceğine inanırlar.
- Mucizeleri, kehanetleri, peygamberleri ve kaynağı vahiy olan tüm dinleri reddederler.
Söz konusu maddeler deizmin temelini oluşturan inançlardır. Tüm bu inançların yanı sıra farklı düşüncelere ve inançlara da sahiplerdir.
Teizm ve Deist Ne Demek? Aralarındaki Fark Nedir?
Teizm ve Deizm arasındaki tek benzerlik ikisinde de evrenin bir yaratıcısı olduğuna dair inancın hakim olmasıdır diyebiliriz. Teizm ve deizm ne demek sorusunu daha net bir şekilde cevaplamak için de iki inanış arasındaki farkları sıralamak daha doğru olur;
- Deizm tüm dinleri reddeden ve yok sayan bir inanç biçimidir. Teizm ise tek tanrı inanışlarının mevcut olduğu dinlerin genel bir ismidir.
- Teizm dini konularda bilgiye ulaşmak için iki temel kaynağa dayanır. Bu temel kaynaklardan bir tanesi akıl iken diğeri de vahiydir. Deizm de ise sadece akla dayanıp dinsel bilgiye ulaşılmaktadır. Vahiy esas alınmaz.
- Hem Deizme hem de Teizme göre bu yaratıcı inanışı mevcut olsa da peygamber ve vahiy inanışı ile birbirinden ayırılırlar. Teizme göre peygamber ve ilahi emir mevcuttur. Deizme göre ise böyle bir inanç yoktur.
Editör Önerisi: Özgürlük ve Sorumluluk Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır?
Deizmin Çeşitleri Var mıdır?
Deizmin iki ana formundan bahsetmek mümkündür. Bunlar klasik deizm ve modern deizmdir. Modern deizmi benimseyen kişiler klasik deizm ile modern felsefeyi birleştirmişlerdir. Bu sayede de günümüzdeki bilimden yararlanılmıştır. Ama yine de deizmin temel inanç sistemlerinden ödün verilmemektedir.
Yine de bu sayede birçok yeni inanış çıkmıştır. Bu inanışlar tabi ki yine de deizm düşüncesine bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Klasik deizm inanışına göre Tanrı mutlaktır. Bunun yanı sıra tanrı ile kişisel bir diyalog içerisinde olmak mümkündür. Modern deizm de ise durum biraz farklıdır. Günümüzde Tanrı’nın insan üstü bir varlık olduğuna dair görüş hakimdir. Ayrıca Tanrı’nın insan tarafından anlaşılması mümkün değildir.
Deist Ne Demek? Deizm Ölümden Sonra Dirilmeye İnanır mı?
Deist ne demek sorusunun yanı sıra Deizm ölümden sonra dirilmeye inanır mı sorusu da oldukça merak edilmiş ve araştırılmış konulardandır. Deizmin temel inançlarının dışında bazı deizm düşüncesini benimseyen kişilere göre ölümden sonra dirilme inancının mevcut olduğu rahatlıkla söylenebilir.
Ölümden sonra dirilmenin yanı sıra reenkarnasyona inanan deistler de vardır. Tüm bunların yanı sıra ruhun ölümsüz olduğuna dair inanış da azımsanamayacak kadar fazladır. Yani ruhun ölümden sonraki akıbeti deistler arasında fikir ve düşünce ayrılığına sebep olmuştur. Kimi deistler dünyadaki iyi ya da kötü davranışlara göre ruhun cezalandırılacağına veya ödüllendirileceğine inanırlar. Bazıları ise sadece ödül yahut ceza olmaksızın ruhun ölümsüzlüğüne inanan deistler de mevcuttur.
Bazı deizm inancını benimseyen kişiler ise ölümden sonraki yaşama agnostik bir şekilde yaklaşırlar. Agnostik düşünce tarzı ise en kısa tanımı ile bilinmezciliktir. Yani ölümden sonra dirilmenin olup olmayacağı ile alakalı kesin bir bilgiye ulaşmanın mümkün olmadığını ileri sürerler. Ölümden sonra hayat olabilir de olmayabilir de fakat bu düşünceye göre bunu bilmek kesin olarak söz konusu bilgiye ulaşmak imkansızdır.
Deist Ne Demek? Deizm ile Alakalı Kavramlar Nelerdir?
Deizm ile alakalı bazı temel kavramlardan bahsetmek mümkündür. Bu kavramlar sayesinde deist ne demek sorusunun cevabı çok daha iyi anlaşılmıştır. Söz konusu kavramlar ise şu şekilde sıralanabilmektedir;
- Tanrı: Doğada yer alan tüm yasaların ve tasarımların kaynağı olan evrensel neden veya yaratıcı olarak tanımlanmaktadır.
- Deizm: Tüm insanlardan ve varlıklardan daha üstün bir yaratıcının olduğu görüşünü benimseyen inanç sistemi. Bu inanç sisteminde doğru bilgiye ulaşmak için akıl ve mantık esas alınır.
- Akıllı Tasarım: Akıllı tasarım derken doğada yer alan tasarımlar kast edilmektedir. Akıllı tasarıma DNA örnek olarak gösterilmektedir. DNA karmaşıklığı akıllı bir tasarım gerektirir.
- İman: Deist ne demek sorusunun en anlaşılır cevaplarından bir tanesi ise iman konusudur. Bu düşünce de inanç iman ile değil de koşul güven ile mümkün olmaktadır.
- İnanç: Doğaya ve sebebe dayalı düşünceler ve varsayımlar dizisi inanç ile açıklanabilir.
- Felsefe: Bilgi ya da inanış olarak açıklanabilir.
- Vahiy: Deizm inanışında vahiy düşüncesinde yer yoktur. Fakat yine de deist ne demek konusu için vahiy konusuna değinmek kaçınılmazdır. Deistler vahiy kavramına inanç sisteminde yer vermeseler de söz konusu kavrama farklı farklı anlamlar yüklemişlerdir. Ünlü bir deist vahiy kelimesini tanrı kelamı olarak nitelendirir. Vahiy var mıdır sorusuna ise Tanrı kelamı ancak içerisinde yaşadığımız evren ve doğadır. Şekilde yanıt verirler.
