Blockchain (Blok Zinciri) Nedir?

Blockchain (blok zinciri) teknolojisini öğrenmeye yeni başlıyorsanız, özellikle merkezi olmayan, madencilik, token, kripto para ve akıllı sözleşmeler gibi sözcükler oldukça karmaşık görünebilir. Ancak bu kelimelerin ve kavramların sizi korkutmasına izin vermeyin çünkü blok zinciri teknolojisinin temelleri oldukça basittir.

Blok zincirinin ne olduğuna, nasıl çalıştığına ve gelecekte nasıl kullanılabileceğine derinlemesine bir göz atalım.

Blockchain’in Basit Bir Açıklaması

En basit haliyle blockchain, işlemler hakkında dijital bir bilgi koleksiyonudur. Buna “defter” de denir, bu nedenle bu kelime blok zinciri teknolojisini tanımlarken sıklıkla kullanılır.

Birçok farklı veri koleksiyonunuz olduğunda, bunlar birbirine zincirlenmiş veri bloklarına dayalı bir sistem kullanılarak birlikte depolanır. Her blok etrafındakilere zincirlendiği için birbirleriyle etkileşime girerler.

Bu, bir blok değiştirilirse, bitişik bir bloğun hatayı hemen yakalayacağı ve geçersiz işlemi önleyeceği bir sistem oluşturur. Sonuç olarak, blok zincirindeki işlemler değiştirilemez, ağdaki herkesle paylaşılan kalıcı bir kayıt oluşturulur.

Blockchain; çeşitli anlaşmaları, sözleşmeleri ve teknolojileri nasıl meşrulaştıracağımızı ortaya çıkarma potansiyeline sahiptir.

Blockchain Nereden Çıktı?

Çoğu insan blok zincirini düşündüğünde, Bitcoin gibi önde gelen teknolojiler akla gelir. Blockchain teknolojisi Bitcoin’e bağımlı olmasa da gelişimi kripto devi tarafından desteklendi. Bitcoin, blockchain hareketine öncülük etmeye devam ediyor. Ancak başlangıçta blok zincirinin para birimiyle hiçbir ilgisi yoktu.

1991 yılında blockchain kavramı, değişmez bir zaman damgası kullanarak belgelerin içeriğini doğrulamanın bir yolu olarak icat edildi. Bu, blockchain işlemlerine özgünlük, değişmezlik ve gizlilik kazandırdı.

Bir Blockchain’in Dağıtılmış Defteri

Defter, işlemlerin bir kaydıdır ve işlemin ne zaman yapıldığı, ilgili taraflar, nelerin yapıldığı ve geçerli tutarlar gibi önemli ayrıntıları içerir.

Defterin yaygın bir örneği; çeklerin tarihlerini, tutarlarını, alıcılarını ve çek hesabınızda ne kadar kaldığını gösteren bir çek defteridir. Ancak bankacılığınızın çoğunu elektronik olarak yapıyorsanız, aylık banka ekstreniz bir defter görevi görür.

Blok zincirinde defter dağıtılır, bu da girişlerin yapıldığı ve ağdaki herkesle paylaşıldığı anlamına gelir. Bu şekilde, defter birçok farklı kullanıcı veya eş arasında “dağıtılır”. Her eş, tüm defterin bir kopyasına sahip olur.

Blok Zinciri Nasıl Merkezi Olmayabiliyor?

Herkesin aynı deftere erişimi olduğundan ve hiç kimse veya kurum onu ​​kontrol etmediğinden, blok zinciri merkezi değildir. Bu, blok zincirini bankalar gibi finansal kurumlardan farklı kılar çünkü bankaların işlemler üzerinde kontrolü vardır.

İşte bir örnek: Blok zincirinin Google Dokümanlar gibi olduğunu ve geleneksel bankaların Microsoft Word’ün eski sürümleri gibi olduğunu düşünelim. Google Dokümanlar ile dokümana erişimi olan herkes dokümana ekleme yapabilir. Öte yandan Microsoft Word’ün eski sürümleri ile yapabileceğiniz tek şey, başka birinin okuması için kaydedilmiş bir dosya göndermektir.

Blok zincirinde ağdaki herkes deftere ekleme yapabilirken, bankalar sadece bir açıklama gönderir. Merkezileştirildiği için bankanın defterine işlem ekleyemez veya onayı olmadan işlem yapamazsınız.

Blockchain Değiştirilemez

Blok zincirinin değiştirilemez doğası, Google Dokümanlar karşılaştırmalarının durduğu yerdir. Google Dokümanlar’ın aksine, hiç kimse blok zincirine girilenleri değiştiremez. Ağdaki her eş yalnızca işlem ekleyebilir. Başka bir deyişle, zaten eklenmiş olan hiçbir şey hiçbir şekilde değiştirilemez.

Blok Zinciri Nasıl Çalışır?

Genel blok zincirleri ve konsorsiyum blok zincirleri gibi birkaç farklı blok zinciri türü vardır. Ancak hepsi bazı temel unsurları paylaşır. Blokchain bloklardan oluşur. Bu blokların içinde veri vardır. Veriler, blok zincirinin defterinde tutulması gereken bilgileri içerir.

Örneğin, kripto para biriminde veriler şunları içerir:

• Gönderen
• Alıcı
• Gönderilen para miktarı

Gıda takibi sürecinde de blok zincirleri kullanılmaktadır. Bu durumda, blok aşağıdaki gibi verileri içerir:

• Yiyeceklerin hasat edildiği yer
• Onu işleyen fabrika
• Yiyeceklerin satın alındığı yer

Blok zinciri sayesinde, gıda kaynaklı bir hastalık varsa, gıdanın nerede üretildiğini ve hangi tesislerin (hatta insanların) onu ele aldığını çabucak anlayabilirsiniz. Daha sonra bu bilgileri başkalarını enfekte olmaktan korumak için kullanabilirsiniz. Üstelik hepsi birkaç dakika veya saat içinde olur.

Otomobil endüstrisi blockchain kullanacak olsaydı, araçların kilometre sayacı okumalarının doğru olduğundan emin olabilir ve insanların değeri artırmak veya azaltmak için onlarla oynamasını önleyebilirdik.

Örneğin, blok doğru bir kilometre sayacı okumasını ve kaydedildiği tarihi içerebilir. Bu, blok zincirinde saklanacaktı ve aracın ne kadar uzağa sürüldüğünün gerçek bir kaydını görmek için herkes ona erişebilecekti.

Blok Zincirindeki Veriler Neden Değiştirilemiyor?

Blok zincirindeki her blokta depolanan veriler, karma (hash) olarak adlandırılan bir değere sahiptir. Bu değer, bir formülden bazı veriler geçirilerek üretilir ve formülün ürettiği sonuca karma (hash) denir. Genellikle karma, bir karakter dizisidir ve belirli bir formül tarafından oluşturulan karmalar, içine ne kadar veri girdiğinizden bağımsız olarak her zaman aynı uzunluktadır.

Örneğin, MD5 formülü her zaman 32 karakter uzunluğunda hash üretir. Formüle yalnızca “b” harfini veya “blok” kelimesinin tamamını girmeniz önemli değildir, her zaman 32 karakter uzunluğunda bir hash değeri alırsınız. Ayrıca formül, belirli bir veri için her zaman tam olarak aynı karmayı üretecektir.

Bu önemlidir çünkü hash, her blok için benzersiz bir dijital parmak izi işlevi görür. Hash değerinin yanı sıra, belirli bir veri parçası için bir sağlama toplamı da üretilir ve verilerin gerçekliği doğrulanır.

Bu, yanlışlıkla yapılan değişikliklere, veri aktarım hatalarına veya bilgisayar korsanlarına karşı korunmaya yardımcı olur. Her dosya için aynı hash formülü kullanılarak oluşturulan sağlama toplamlarının aynı olması durumunda iki dosyanın aynı olduğu varsayılabilir.

Yararlı olması için kriptografik özet fonksiyonlarının dört özelliğe sahip olması gerekir:

• Hesaplamalı olarak verimli
• Determinist
• Ön görüntüye dayanıklı
• Çarpışmaya dayanıklı

İşte bu özelliklerin her biri hakkında biraz daha fazla bilgi:

Hesaplamalı Olarak Verimli

Hesaplama verimliliği, bilgisayarların hash işlevlerini hızlı bir şekilde gerçekleştirebileceği anlamına gelir. Bu, bir bilgisayarın çok fazla işlem gücü harcamadan işlevi gerçekleştirebilmesini sağlar. Bu gelişmiş güç, genel blok zincirinin daha verimli çalışmasına yardımcı olur.

Determinist

Blok zinciri deterministtir, yani verilen herhangi bir girdi için hash fonksiyonu her zaman aynı sonucu verecektir. Aynı girdiyi arka arkaya milyonlarca kez girseniz de hash fonksiyonunun her seferinde aynı çıktıyı üretmesi gerekir.

Bu, normal bir matematiksel fonksiyonun nasıl çalıştığına benzer. Örneğin, x+2= y denkleminde, x’i 3’e eşitlerseniz, y her zaman 5 olacaktır.

Ön Görüntüye Dayanıklı

Ön görüntüye dayanıklı olan bir hash işlevi, çıktısının girdi hakkında herhangi bir bilgi göstermediği anlamına gelir. Bu nedenle, çıktıyı bilseniz bile, onu oluşturmak için kullanılan girdiyi çözemezsiniz. Bu şekilde, blok zincirinde işlem yapanların gizliliği korunur.

Kriptografik hash fonksiyonları ile girdi; rakamlardan, harflerden, cümlelerden veya paragraflardan oluşabilir. Girdinin ne kadar büyük veya küçük olduğu önemli değildir, işlevin kendisi bununla ilgili herhangi bir bilgi göstermez.

Çarpışmaya Dayanıklı

Bir hash çarpışmaya dayanıklı olduğunda, iki farklı girdinin aynı çıktıyı üretmesi neredeyse imkansızdır. Hash çıktısı sabit bir uzunluktadır, girdi ise herhangi bir boyutta olabilir. Dolayısıyla, iki farklı girdi verildiğinde çıktının aynı olma olasılığı çok düşüktür.

Sık Kullanılan Hash İşlevleri

Birkaç farklı hash algoritma türünden, verilerin kimliğini doğrulamak için en yaygın olarak kullanılan ikisi MD5 ve SHA-2’dir.

MD5 (Mesaj Özeti Algoritması 5)

MD5 hash işlevini duyduysanız, muhtemelen bunun kriptografik olarak kırık kabul edildiğini de biliyorsunuzdur. Ancak önemli güvenlik açıklarına sahip olmasına rağmen, hala veri bütünlüğünü doğrulamak için bir sağlama toplamı olarak kullanılır.

SHA-2

Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Güvenlik Ajansı tarafından tasarlanan SHA-2, altı karma işlevden oluşan bir ailedir. Bunlardan biri Bitcoin tarafından kullanılan SHA-256 karmasıdır. SHA-2, 256 bitlik bir karma değer döndürür ve MD5’ten önemli ölçüde daha güvenli olduğu kabul edilir.

Blok Zincirinin Değişmezliğinin Anahtarı: Hash İşaretçisi

Blok zincirindeki her veri bloğu, kendisinden önceki bloğu işaret eden bir işaretçiye sahiptir ve her blok kendisinden sonraki blok tarafından işaret edilir. Tek istisna, genesis bloğu veya Blok 0 olarak bilinen ilk bloktur.

Genesis bloğu, bir zincir oluşturmak için ek blokların eklendiği temel olduğundan, işaret edecek bir önceki bloğu yoktur. Bu nedenle, bir genesis bloğunun “önceki hash” değeri 0’a ayarlanır. Bu basitçe, genesis bloğundan önce işlenen herhangi bir veri olmadığı anlamına gelir.

Genesis bloğunu takip eden her blok, 1’den başlayarak sıralı olarak numaralandırılır ve bahsettiğimiz gibi kendinden öncekini işaret eder. Bu sayede tüm bloklar, genesis bloğuna kadar takip edilebilir.

Her bloğun değeri, veriler üzerinde çalışan hash fonksiyonu tarafından belirlenir. Yani birisi verileri değiştirmeye veya manipüle etmeye çalışırsa, blok tarafından üretilen hash değeri de değişecektir. Bu, blok zincirindeki verileri geçersiz olarak işaretleyerek işlemi güvenli tutar.

Örneğin, bir blok zincirinde üç bloğunuz varsa, ikincisi birinciyi, üçüncüsü ikinciyi gösterir. Birisi ikinci bloktaki verileri değiştirmeye çalışırsa, bloğun ürettiği hash değerini de değiştirir. Çünkü hash fonksiyonu determinist ve çarpışmaya karşı dirençlidir.

Üçüncü bloğun işaretçisi, orijinal hash sonucunu aradığı için artık çalışmaz. Bu, blok zincirindeki sonuçların kırılmasına neden olur ve bu da kurcalama girişimini ortaya çıkarır.

Blok zincirinin ağındaki her bilgisayar, işlemin geçersizliğini anında görecektir. Aslında her bilgisayar, her blok içindeki verilerin geçerliliği ile ilgili bir oy verir. Birisi, kurcalanmış bir bloğu doğrulamaya çalışmak için ağdaki tüm bilgisayarların %50’sinden fazlasının kontrolüne ihtiyaç duyar.

İşaretçi, bir blok zincirindeki bloklar arasında dijital bir anlaşma gibi çalışır. Ayrıca döviz bozdurma, kilometre sayacı okumaları veya sebzelerin yetiştirildiği yerler gibi işlemlerdeki bilgileri değiştirilemez hale getirir. Bu güvenlik seviyesi, blockchain teknolojisinin ana çekiciliklerinden biridir.

Blok Zincirinin 4 Temel Niteliği

Her blockchain aynı temel niteliklere sahiptir:

• Eşler arasıdır: Blok zinciri herhangi bir merkezi kişi veya otorite tarafından kontrol edilmez. Ağdaki herkes eşit bir oyuncudur ve tüm katılımcılar herhangi bir üçüncü tarafın girişi olmadan doğrudan birbirleriyle konuşur.
• Dağıtılmıştır: Defter tüm ağa yayılarak kurcalanma neredeyse imkansız hale getirilir. Defteri potansiyel olarak değiştirmenin tek yolu, blok zinciri ağındaki bilgisayarların en az %51’ini kontrol etmek olacaktır.
• Kriptografik olarak güvenlidir: Şifreleme güvenlik amacıyla kullanılır ve defteri kurcalamaya karşı korumalı hale getirir. Kriptografi sayesinde, çıktı kullanılarak girilen verileri türetmenin bir yolu yoktur.
• Yalnızca ekleme yapılabilir: Veriler yalnızca blok zincirine eklenebilir ve her giriş zaman damgalıdır, bu da blok zincirinin değişmezliğine katkıda bulunur.

Blok Zinciri Engelleri

Blockchain teknolojisi birçok yönden devrim niteliğinde ve son derece kullanışlı olsa da birkaç önemli engel vardır.

Eğitim

Blok zinciri teknolojisinin nasıl uygulanacağı konusunda yeterli bilgiye sahip olmayan birçok şirket bundan kaçınıyor. Blockchain nispeten yeni bir teknolojidir, bu nedenle birçok insan nasıl çalıştığını veya nasıl kullanılacağını anlamıyor. Bu, blok zincirinin yaygın olarak benimsenmesini yavaşlatıyor.

Her ne kadar benimsenme işlemi yavaş olsa da bugün blockchain teknolojisini başarıyla kullanan birkaç şirket var. Blockchain’in şeffaflığından ve veri defteri teknolojisinden yararlanan bir şirket Spring Labs’tır. İşletmelere bilgileri daha hızlı ve daha güvenli bir şekilde aktarmanın bir yolunu sağlama misyonuyla, blok zinciri yeteneklerinden gelen doğal güvenlikten yararlanırlar.

Yaklaşık 68 milyon doğrulanmış kullanıcısıyla Coinbase, kripto para birimlerini satın almayı ve yönetmeyi kolaylaştırarak blok zinciri teknolojisini günlük hayatımıza getirmek için çalışan başka bir şirkettir.

Halkı blok zincirinin nasıl kullanılacağı ve neden bu kadar etkili bir araç olduğu konusunda eğitmek, insanların onu günlük yaşamlarına ve iş sistemlerine kabul etme oranında büyük bir fark yaratabilir.

Bankalar ve Hükümetlerin Merkeziyetçilik Konusunda Diretmesi

Blockchain ile kullanıcılar bir aracı olmadan etkileşime girebilir, bu da mevcut finansal sistemde bankaların halihazırda sahip olduğu güç ve kâr potansiyelinin çoğunu ortadan kaldırır. Örneğin, blok zinciri kullanarak, bir bankaya ücret ödemeden dünyanın dört bir yanındaki kişilere binlerce dolar gönderebilirsiniz. Herkes blockchain işlemlerini benimseseydi, bankalar şimdi olduğu gibi transfer ücreti alamazlardı.

Hükümetler, para alan veya gönderenlerin kimliğini bilmeyi veya finansal işlemleri nasıl gerçekleştirdikleri üzerinde kontrol sahibi olmayı sever.

Blok zinciri ile bir işleme dahil olan kişilerin kimlikleri asla açığa çıkmaz. Bu, insanların para gönderip alırken kimliklerini gizlemelerini ve anonim kalırken çeşitli sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmelerini nispeten kolaylaştırır.

Kullanılabilirlik ve Kullanım Kolaylığı

Bitcoin ve diğer kripto para birimleri, mal ve hizmet satın almak için kullanılabilse de yaygın olarak benimsenmemesi, onları altın veya gümüş gibi bir değer depolama aracı haline getiriyor.

Bitcoin en popüler kripto para birimi olsa da Bitcoin ile bir işlem yapmak kredi kartıyla olduğundan çok daha uzun sürer. Bu, bazı insanları günlük para birimi olarak benimseme konusunda tereddüte itiyor.

Teknoloji

Teknolojik sınırlamalar ayrıca blok zinciri çözümlerinin benimsenmesini de engellemektedir. Bazı blok zincirlerinin tasarımı, işlem sayısı arttıkça bir darboğaz yaratır.

Bitcoin blok zincirinin orijinal tasarımı, işlem sayısını saniyede yedi ile sınırlandırdı. Bu, örneğin binlerce işlemi aynı sürede tamamlayabilen Visa ağıyla karşılaştırıldığında önemli ölçüde düşüktür.

Blockchain Teknolojisinin Geleceği

Blok zinciri, dünyanın farklı yerlerinden insanların anında ticari işlemlere katılmalarını ve verileri değiş tokuş etmelerini, toplamalarını veya analiz etmelerini mümkün kılar. Blok zincirinin geleceği büyük ölçüde insanların nasıl çalıştığını öğrenmesine ve ardından onu ortak görevleri yerine getirmek için uyarlamasına bağlı olacaktır.

Şu anda, bazı bankalar ve finans kuruluşları, hızlı ve güvenli fon gönderme ve alma yolları sağladıkları için blok zinciri çözümlerini benimseme ve geliştirme sürecindedir.

Blok zincirinin en esnek uygulamalarından biri akıllı sözleşmeleri içerir. Bunlar, kağıda döktüğünüze benzer, iki veya daha fazla tarafın satış koşullarını kabul etmesine izin veren sözleşmelerdir. Sözleşmenin her yönü yerine getirildiğinde, işlem devam edebilir.

Örneğin, bir evin satışını kolaylaştırmak için akıllı bir sözleşme kullanabilirsiniz. Ev denetiminden haciz gereksinimlerine kadar her şey akıllı sözleşmeye dahil edilebilir.

Blockchain, diğer emlak işlemlerinde de yardımcı olabilir. ABD’de yaşayan biri Jamaika’da arazi satın almak istiyorsa ve bunun için Jamaika’ya gitmek istemiyorsa, bunu blockchain teknolojisi sayesinde ekstra masraf oluşmadan kolaylıkla yapabilir. Finansal kurumlar blok zinciri teknolojisini ne kadar çok benimserse, bu tür işlemler o kadar yaygın hale gelecektir.

Blockchain Kullanmanın Artıları ve Eksileri

Tüm teknolojilerde olduğu gibi, blok zinciri kullanmanın avantajları ve dezavantajları vardır. İşte dikkate alınması gereken bazı artılar ve eksiler:

Artıları

• Ağdaki bilgisayarların %51’inin kontrolü olmadan kurcalamaya karşı korumalı, açık, paylaşılan bir defter sistemi vardır.
• İşlemlerin merkezi olmayan yönetimi, büyük kurum veya kuruluşların kullanıcı fonları üzerinde merkezi kontrol uygulamasını engeller.
• Yurtdışına yönelik basit ve ucuz işlemler yapılabilir.
• Çok çeşitli işlemleri ve veri alışverişini kolaylaştırmak için birçok akıllı sözleşme türü oluşturma potansiyeli vardır.

Eksileri

• Blok zincirindeki para birimleri genellikle değerde dramatik dalgalanmalardan geçer.
• Blockchain çözümlerinin sınırlı olarak benimsenmesi, kullanılabilirliği sınırlar.
• Bazı hükümetler finansal blok zinciri faaliyetini hedef alıyor ve onu sınırlamaya çalışıyor.
• Bilgisayar korsanları kripto para borsalarına girebilir ve anonim olarak para çalabilir.

Blok Zincirinin Geleceği

Dünya Ticaret Örgütü (WTO), blockchain teknolojisinin uluslararası ticarette nasıl devrim yaratabileceğine dair bir makalede, Bitcoin’in çok ötesine geçebileceğini söylüyor. WTO, blockchain teknolojisinin 2022-2028 arasında birçok başarılı modelle sonuçlanan “daha büyük, odaklanmış yatırımlardan” yararlanacağını tahmin ediyor. Bu muhtemelen 2027-2030 arasında “küresel, büyük ölçekli bir katma değer” ile sonuçlanacak.

Araştırma ayrıca 2021’de yaklaşık %2’lik bir artışa ve 2030’da %120’nin üzerinde bir artışa işaret ediyor. Büyüme, büyük ölçüde blok zincirinin aşağıdakiler için fırsatlar sunmasından kaynaklanacak:

• Ticaretle ilgili çok sayıda uygulama
• Süreçlerin verimliliğini artırmak için yeni fırsatlar
• Kağıtsız ticaret süreçleri
• Blockchain girişimleri tarafından üretilen yeni nesil dijital hizmetler
• Fikri mülkiyet haklarının verimli, şeffaf yönetimi