Ara sıra bir miktar sağlık kaygısı duymanız doğaldır. Vücudunuza dikkat etmek ve olağandışı değişiklikleri not etmek, potansiyel sağlık sorunlarının önüne geçmenize yardımcı olabilir. Başka bir deyişle ara sıra endişelenmek sağlığınızın zirvesinde kalmanıza yardımcı olabilir, ancak aşırı endişe verimsiz olabilir.
Sağlık Kaygısı Nedir? Sağlık Kaygısı ile Nasıl Baş Edilir?
Sağlık kaygısı yaşayan bireyler, semptomları çok az olmasına veya hiç olmamasına rağmen ciddi bir hastalığa yakalanma konusunda gerçekçi olmayan bir korkuya sahiptir. Sağlık kaygısı olanlar, şu anki veya gelecekteki sağlıklarının durumu hakkında aşırı endişe duyabilirler. İnternetteki tavşan deliklerinde dolaşarak semptomlarını araştırabilir veya hafif semptomlar hakkında en kötüsünü varsayabilirler. Sağlık kaygınız varsa, tıbbi testler anormal bir şey göstermese bile endişelenmeye devam edebilirsiniz.
Başka bir deyişle, sağlık kaygısı olan kişiler, hissettiklerine aşırı odaklanır ve en kötü senaryoları ciddi olasılıklar olarak görürler.
Klinik Psikolog Juliana Tseng şunları diyor: “Vücudunuz size hasta olabileceğinizi gösteren ağrı, rahatsızlık, işlevsel değişiklik veya bozulma gibi sinyaller gönderdiğinde endişelenmeniz veya tıbbi yardım almanız makul ve sağlıklıdır. Ancak sağlık kaygısı olan bireyler, herhangi bir semptom yaşamasalar da bir tıp uzmanından sağlık durumunun iyi olduğu yönünde onay almış olsalar da sağlıklarının durumu hakkında endişe duyabilirler.”
Sağlık kaygısı, duygusal sıkıntıya neden olmakla kalmaz. İnsanların yaşamlarının hobiler veya sosyal aktiviteler gibi (her ikisi de zihinsel ve fiziksel sağlığı artırmaya yardımcı olabilir) diğer önemli alanlarına odaklanma becerisine müdahale edebilir. Bu stres ve kaygı, fiziksel semptomlara bile neden olabilir ve genel refahınızı daha da kötüleştirebilir.
Sağlığınızla ilgili sürekli endişelerle mücadele ediyorsanız, daha iyi bir denge bulmak için adımlar atmaya değer. İşte sağlık kaygınızı yönetmek için birkaç ipucu.
1 – Vücudunuzun Size Her Zaman Sinyaller Gönderdiğini Unutmayın
Sağlık kaygısı olan kişiler genellikle normal fiziksel duyumları hastalık veya hastalık belirtileri olarak yanlış yorumlarlar. Örneğin, bir antrenmandan sonra kaslarınız ağrıyorsa, grip veya COVID-19‘a yakalandığınızdan endişelenebilirsiniz. Uzun bir çalışma gününden sonra gerilim baş ağrısı çekiyorsanız, beyninizde bir sorun olduğunu düşünebilirsiniz.
Sizi ilgilendiren ne olursa olsun, farklı fiziksel hisler yaşamanın tamamen normal (hatta sağlıklı) olduğunu unutmayın. Psikolog Tseng şunları söylüyor: “Vücudunuzun size her zaman sinyaller gönderdiğini ve bu sinyallerin bazen bize sadece hayatta olduğumuzu hatırlattığını unutmayın. 10 kat hızlı koşarsanız ve sonuç olarak nefes alıp verme ve kalp atış hızı artarsa, bunlar sadece vücudunuzun olması gerektiği gibi çalıştığının işaretleridir ve yanlış bir şey olduğuna dair bir işaret değildir.”
2 – Yeni Duyumlarla Rahatlayın
Kendinizi sizi zorlayan fiziksel duyumlara maruz bırakmak, zamanla onları daha az bunaltıcı ve korkutucu hissettirebilir. Tseng bu konuda şunları söylüyor: “Yeni duyumlara aşinalığı ve rahatlığı artırmak için çeşitli bedensel duyumları deneyimlemenize izin veren sağlıklı davranışlar uygulayın. Örneğin, normalde kullanmadığınız kasları germek için yoga yapmayı veya serin havalarda koşuya çıkmayı düşünebilirsiniz.”
3 – Kendi Kendinize Teşhis Koymamaya Çalışın
Tıbbi bir durum hakkında kaygılıysanız, daha fazla bilgi aramanın (çevrimiçi arama yapmak gibi) bu endişeyi hafifletmeye yardımcı olacağını düşünebilirsiniz. Bunu yaptığınız diğer zamanları tekrar düşünün. Büyük olasılıkla, bu boşlukları kendiniz doldurmaya çalıştıkça endişeniz daha da kötüleşti. İnternet doğru kullanıldığında yararlı bir araç olsa da en kötü senaryolardan oluşan bir tavşan deliğinden aşağı inmek kolaydır.
Yeterince dikkatli bakarsanız, endişeli düşüncelerinizi doğrulayacak bir şeyler bulacaksınız. İnternetin kişisel sağlığınız, aile geçmişiniz veya yaşam tarzınız hakkında hiçbir şey bilmediğini hatırlamak önemlidir. Ancak sağlık hizmeti sağlayıcınız bunu yapar. Vücudunuzdaki veya semptomunuzdaki belirli bir değişiklikten endişe ediyorsanız, en kötüsünü varsaymak veya kendi kendinize teşhis koymak yerine doktorunuza ulaşın.
4 – Yararsız Düşünceleri Tanıyın ve Onlara Meydan Okuyun
Pek çok kaygı türü, yıkıcı düşünceleri veya kanıt olmasa bile en kötüsünün olacağını varsaymayı içerir. Tseng bunu bir İsviçre peynirine benzetiyor: “Peynir, sahip olduğunuz bilgidir (“Başım ağrıyor” gibi) ve delikler sahip olmadığınız bilgilerdir (baş ağrısının nedeni).
Kaygı yaşayan insanlar, zihinlerinde bu bilgi boşluklarını doldurmak için senaryolar yaratma eğilimindedir ve bunlar genellikle en kötü durum senaryoları olurlar.” Sağlık kaygısı ile mücadele ediyorsanız, “Kalp rahatsızlığım olabilir.” gibi bir düşünceden “Kalp rahatsızlığım var ve ölüyorum.” gibi bir düşünceye atlamak kolaydır. Ancak, düşündüğünüz her şeyin doğru veya gerçek olmadığını hatırlamak önemlidir. Bu düşünceleri sorgulamak ve onlara meydan okumak, kaygınızın günlük yaşamınıza müdahale etmesini önlemeye yardımcı olabilir.
Tseng şunları söylüyor: “Kaygı, bir kabadayı gibidir. İnsanlara nasıl hissetmeleri gerektiğini söyler. Tıpkı herhangi bir zorbada olduğu gibi, bu taleplere boyun eğmemek için pratik yapmak önemlidir. Olgusal bir düşünce ile kaygı tarafından oluşturulan bir düşünce arasındaki farkı anlamaya çalışın ve ardından kendinize sorun, bunun hakkında düşünmenin farklı bir yolu nedir?”
5 – Sağlık Kaygısı için Psikolojik Yardım İsteyin
Herkes zaman zaman endişe yaşar. Ancak endişeniz kaybolmuyorsa veya günlük aktivitelerinizi ve rutinlerinizi bozmaya başlıyorsa, bir profesyonelden destek almanın zamanı gelmiş olabilir. Akıl sağlığınızla ilgili endişeleriniz varsa, birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcınıza ulaşarak başlayın. Herhangi bir fiziksel sorunu ortadan kaldırarak size yardımcı olabilir ve benzersiz ihtiyaçlarınıza göre uyarlanmış bir bakım planı geliştirebilirler. Bu; yaşam tarzı değişiklikleri, ilaç tedavisi veya davranışsal bir sağlık uzmanına sevki içerebilir.
Özellikle sağlık kaygısının sizi güvende tuttuğunu düşünüyorsanız, yardım istemek zor olabilir. Ancak doğru destekle, stresi azaltmanıza ve zevk aldığınız etkinliklere katılmanıza yardımcı olacak araçlar elde edebilirsiniz. Bunların her ikisi de uzun vadeli sağlığınızı korumada büyük bir öneme sahiptir.
6 – Kaygınızın Neye Hizmet Ettiğini Belirleyin
Kaygı normal şartlarda kişinin elinde bulunmayan ve farklı sebeplere bağlı olarak ortaya çıkan bir düşünce bozukluğudur. Yalnız çoğu zaman sağlık üzerine kurulu olan kaygıların (hastalık hastası gibi) belirli bir amaca hizmet edebilmektedir. Örneğin çoğu zaman annelerin yeni evlenmiş oğullarının dikkatini çekmek adına acil servisleri meşgul ettiği görülür. Sağlık üzerine oluşan kaygının temeli dikkat çekmekten geçmektedir. Siz de kendi sebebinizi saptayarak bu durumu çözümleyebilirsiniz.
7 – Nefes Egzersizi ve Bekleme Çalışmaları
Panik atak ve hastalık hastası durumlarında ortaya çıkan kaygıların kısa sürede insanı etki altına aldığı görülür. Ölme korkusu ya da hastalık kapma korkusu eşlik eder. Kaygılar gelecek zamana yönelik ortaya çıkan duygu ve düşüncelerdir. Nefes egzersizi yapmak kişinin anda kalmasını ve fizyolojik olarak rahatlamasına neden olur. Bekleme çalışmaları aslında düşüncelerinin gerçekleşmeyeceğine yönelik kanıt sunar.
