Sismoloji depremlerin (earthquakes) neden ve nasıl oluştuklarını inceleyen jeofizik dalıdır. Ayrıca deprem dalgalarının yayılma şeklini ölçü aletleri ve yöntemler eşliğinde kayıt değerlendirmesi yaparak incelemektedir. Bu fizik dalında yer merkezi incelendiği gibi küçük yeryüzü incelemeleri de yapılmaktadır. Bununla beraber deprem (earthquake) sismik dalgalar çeşitlerini de ortaya çıkarmaktadır.
Bir başka tabirle sismoloji yeryüzünde gelişen durumların hesabında kullanılacak parametrelerin belirlenmesinde kullanılmaktadır. Sadece deprem konusuyla kalmayıp yeraltı zenginliklerin belirlenmesi için de başvurulan bir bilim dalıdır. Deprem bilim sayesinde oluşan veya oluşabilecek depremlerden ve yeryüzü hareketlerinden bilgi sahibi olunabilmektedir.
Bu Yazıda Neler Var?
- Sismoloji Bilimi Tarihçesi ve İnceleme Alanları Nelerdir?
- Sismoloji Bilimi Çalışmaları Yürüten Kandilli Rasathanesi Ne Yapmaktadır?
- Sismoloji Son Dakika Bilgileri Nereden Öğrenilebilmektedir?
- Sismolog Nedir? Nasıl Olunur?
- Sismolog Olmak için Hangi Bölümden Mezun Olunmalıdır?
- Sismoloğun Görevleri Nelerdir? Sismologlar Ne Yapar?
Sismoloji Bilimi Tarihçesi ve İnceleme Alanları Nelerdir?
Deprembilim yani sismoloji jeoloji ve fizik bilimleri arasındaki boşluğu tamamlayan bir daldır. Yani iki bilim dalı arasında köprü görevi görmektedir. Deprem bilim üzerine tarihsel ilk kayıt 1910 yılında alınmıştır. Ardından yeryüzü üzerinde 1953 yılında deprem kayıt istasyonları kurulmuştur. Aslında depreme ait kayıtlara ilk olarak İÖ 1800’lerde rastlanmıştır.
1800’lü yıllarda insanların depreme karşı tepkileri farklı olmuştur. Yani batıl inançlar eşliğinde doğaüstü olaylara yorumlanmıştır. Deprem hakkında çalışmalar sürdüren bir ülke de Çin olmuştur. Zamanında oluşan Çin depremin şokunun yönünü gösteren bir alet yapmışlardır. Yaptıkları aygıt dört kurbağa şeklinden oluşmuştur. Doğu-batı, kuzey-güney yönlerini göstermektedir. Sismoloji bilimine dair ilk gözlemler şöyledir;
| 18. yüzyıl ortaları | Deprem etkileri konusunda biriken gözlemler incelenmeye başlanmıştır. O yıllarda John Michell depremlerin oluş nedenini yer içindeki dalga hareketlerine bağlamıştır. |
| 18. yy. sonu ve 19.yy başları | Depreme dair çalışmaların çoğunu jeolojik etkilerin değerlendirilmesi oluşturmuştur. Ayrıca yapılar üzerindeki etkisi de ele alınmıştır. Yumuşak zemine inşa edilen ev ve yapıların kaya üzerine kurulanlardan daha fazla hasara uğradığı saptanmıştır. |
| 19. yy. ortaları | Araştırmacı Robert Mallet deprem istasyonları kurulmasına dair öneride bulunmuştur. Böylelikle aygıtlı sismoloji adımları atılmıştır. Ayrıca İtalya’da da deprem bilim hakkında araştırmalar sürmüştür. Bilimciler uzak depremleri saptayan ve kaydeden bir aygıt yapmışlardır. Yine bu dönemde deprem ile bağlantılı olan matematiğe ilgi artmıştır. |
Yıllar içerisinde yaşanan bu gelişmeler yer içinin tanınmasına olanak sağlamıştır. Böylelikle deprem olgusu yeryuvarı sayaçlarında biriken enerjinin sismik dalgalar halinde açığa çıkmasına neden olmuştur. Bahsi geçen enerjiler;
- Yerçekimi,
- Kinetik,
- Kimyasal
- Esnek biçim değiştirme enerjisi olabilmektedir.
Sismoloji Bilimi Çalışmaları Yürüten Kandilli Rasathanesi Ne Yapmaktadır?
Kandilli Rasathanesi sismoloji biliminin araştırdığı depremin şiddetini ölçmekte ve online olarak bilgileri paylaşmaktadır. Ayrıca Deprem Araştırma Enstitüsü Jeodezi, jeofizik ile birlikte astronomi, jeomanyetizma ve meteoroloji alanlarında çalışmalar yürütmektedir. Bu alanlarda laboratuvarlara sahiptir.
Sismoloji Son Dakika Bilgileri Nereden Öğrenilebilmektedir?
Son dakika deprem bilgileriyle birlikte meydana gelen diğer doğa olaylarını son dakika olarak öğrenebilmek mümkündür. Doğru ve net bilgi için öncelikle kandilli rasathanesi güncel verileri takip edilebilmektedir. Ayrıca oluşan son dakika deprem kayıtlarına AFAD resmi internet sitesinden de ulaşabilmektedir.
Bununla birlikte AFAD Küresel Navigasyon Uydu Sistemleri istasyonundan konum belirleme yaptığı Sismojeodezik Deprem Analiz Sistemi vardır. Bu sistemle hem yatay olarak hem de düşey yer şekilleri hesaplanabilmektedir. Site içerisinde;
- Son depremler listesine
- Türkiye deprem tehlike haritasına
- Deprem raporlarına
- Deprem istatistiklerine,
- Odak mekanizması çözümlerine ve daha birçok araştırma sonuçlarına ulaşılabilmektedir.
Sismolog Nedir? Nasıl Olunur?
Sismolog diğer bir deyişle deprem bilimi ile uğraşan bilim insanı ve uzmanıdır. Bu kişiler yer bilimi ile ilgilenmekle birlikte dünyanın enerji bozukluklarını da araştırmaktadır. Ayrıca kamu ve özel sektör içerisinde yer alan sismologlar saha çalışması ve araştırma yapmaktadır. Yani dünya kabuğunu incelemekten sorumludurlar.
Sismologların görevi sadece sismoloji ile de sınırlı değildir. Ayrıca arkeolojik kazılar yapmakta ve petrol, doğalgaz keşifleri için araştırma ve ticari amaçlı kontrollü patlamalar gerçekleştirmektedir. Bu sayede sismik dalgalar oluşturmaktadır. Sismologların çalışabileceği enstitüler şunlardır;
- Petrol,
- Jeotermal enerji,
- Nükleer araştırma
- Madencilik,
- İnşaat mühendisliği,
- Telekomünikasyon,
- İnşaat,
- Acil durum yönetimidir.
Sismologların ne iş yaptıkları merak edilen konulardan biridir. Birçok sismolog coğrafi ortamda sismik dalgaları gözlemlemektedir. Bunun için özel ekipmanlar kullanarak saha çalışması yapmaktadır. Ayrıca;
- Tektonik plaka hareketi,
- Volkanik titreme,
- Okyanus dalgaları
- Ayrıca Nükleer test patlamaları gibi faaliyetleri izlemekte ve gözlemlemektedir.
Sismolog Olmak için Hangi Bölümden Mezun Olunmalıdır?
Deprem ve depremle ilişkili olayları incelen bilim dalı olan sismoloji alanında meslek edinmek için jeofizik alanında okumak gerekmektedir. Çünkü Jeofizik mühendisliği bölümü yerin şekli ve iç yapısı, yerçekimi ve manyetik alan gibi araştırmaları içermektedir.
Sismolog olmak için en az lisans mezunu olmak gerekmektedir. Çünkü yapılan çalışmaların birçoğu özel eğitim ve bilgi gerektiren çalışmalardır. Sismoloji yaygın bir lisans ana dalı değildir. Üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun olmak ve STEM dersleri almak sismolog olma adımlarındandır.
Sismoloğun Görevleri Nelerdir? Sismologlar Ne Yapar?
Araştırma merkezleri veya devlet kurumlarında oluşturulan ekibin bir parçası olarak görev almaktadır. Ayrıca ticari işletmeler de sismologların yaygın işverenlerindendir. Bir sismolog bir gün içerisinde şunları yapmaktadır;
- Gelişmiş teknolojilerden biri olan bilgisayar teknolojisini kullanmaktadır.
- Saha ve harita verilerini işlemektedir. Ayrıca işlenmiş verileri analiz etme görevi içerisindedir.
- Dünyanın var olduğu özellikleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak adına jeolojik örnekleri değerlendirmektedir.
- İdari laboratuvar çalışmaları yapmaktadır.
- Araştırmaları destekleyici hibe ve çalışma izinlerine başvurmaktadır.
- Ayrıca sismologlar, günlük olarak şantiyeleri izlemektedir.
- Özel ekipman bakımından sorumludur.
- Gelişen sismik bir olayın boyutunu ölçmektedir.
- Telekomünikasyon sorunlarını araştırmak da görevlerinden biridir.
İlginizi Çekebilir: Dünyanın En Büyük Depremi ve 5 Deprem
