Dedikodu nedir?Başkalarının kişisel ve özel konuları hakkında yapılan konuşmalara denmektedir. Dedikodu bazen gerçek olaylar üzerine konuşmalar olsa da, zamanla konularda çarpıklıklar görülebilmektedir. Dinen en büyük günahlardan biri olarak sayılan dedikodu diğer adıyla gıybet nedir?
Geçmişten günümüzde dedikodu nedir? Bir kişi hakkında duyulan olayların veya gün içerisinde yaşanan konuların, gruplar hâlinde konuşulması dedikoduyu kapsamaktadır. Ancak genellikle kişiler arasında yaşanan skandallardan bahsedilen konular, zamanla can sıkıcı olmaktadır. Bazı magazin dergileri ve programlar dedikoduyu normalleştirmiştir. Ancak dedikodu dediğimiz kavram sanıldığı kadar masum mu? İşte, tüm detaylar!
Bu Yazıda Neler Var?
- Dedikodu Nedir İslâm Açısından Anlamı
- Dedikodu Nedir? Dedikodu Günah mı?
- Dedikodu Nedir Psikoloji Açısından Anlamı
- En Çok Yapılan Dedikodu Örnekleri
- Sık Sorulan Sorular
- 1 – Dedikoducu İnsan Ne Demek?
- 2 – Dedikodu Çekiştirmek Ne Demek?
- 3 – Allah Gıybeti Affeder mi?
- 4 – Dedikodu Mekruh mu?
- 5 – Dedikodusu Yapılan Kişi Ne Yapmalı?
- 6 – Psikolojide Dedikodu Nedir?
- 7 – Dedikodu Nedir? Dedikodu Yerine Ne Kullanılır?
Dedikodu Nedir İslâm Açısından Anlamı
Dinen dedikodunun günah sayılabilmesi için, bazı kriterleri içermelidir. Ancak bilinmesi gerekiyor ki dedikodu nedir Diyanet net bir şekilde açıklamıştır. Özellikle Kuran’ın belirli surelerinde yer alan dedikodu yani gıybet, günahlardan biri olarak sayılmıştır. Bu noktada dedikodu yapmadan önce iyi düşünülmeli ve günaha girmekten kaçınılmalıdır.
İnsanlar arasında yapılan her konuşmanın gıybet olmadığının bilinmesi gerekmektedir. Özellikle dedikodu olarak kabul edilmeyecek konuşmalar, şu şekilde sıralanabilir;
- Haksızlığa uğramış birinin bu haksızlığının giderilmesi konusunda yaptığı konuşmalar
- Kişilerin olayı veya haberi iletimi sırasında konuşması. Örneğin; hava durumu hakkında konuşmak
- Bir kişinin rahatsızlığını çözebilecek birine anlatılması
- İki kişi arasındaki husumetin çözülebilmesi adına münakaşaların edilmesi
- Özellikle bir kişiye zarar verecek biri hakkında uyarılması. Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken tahminlerle değil kesin bilgilere dayanmaktır.
Dedikodu Nedir? Dedikodu Günah mı?
Dinen dedikodu nedir?İslâm dininde dedikodunun günah olduğuna dair birçok ayet bulunmaktadır. Özellikle bazı ayetler açık bir şekilde dinimizde dedikodu kavramının; ne kadar yanlış ve günah olduğunu vurgulamaktadır. İşte, Kur’an’ın dedikodunun günah olduğuna dair buyurduğu ayetler;
| Gıybet Hakkında Bildirilmiş Ayetler | Açıklaması |
| Hucuret Suresi 12.Ayet | Bu ayetten zanndan kaçınılması gerektiğini, zannın bir kısmının günah olduğundan bahsedilmektedir. Ayrıca mümin kimselerin; birbirlerinin gizli hallerini ve kusurlarını araştırmaması gerektiğini ve gıybet yapmamaları gerektiğine de vurgu yapılmaktadır. Dedikodu veya gıybet yapan kişilerin ölmüş kişinin etini yiyeceğinden de bahsedilmektedir. Bu nedenle Allah’a saygı duyulmasını ve ona karşı gelmekten sakınılmasına vurgu yapılmaktadır. Şüphesiz Allah tövbeleri çokça kabul edendir ve merhamet sahibidir de denmektedir. |
| Nisa Suresi 148.Ayet | Bu ayette ise çirkin sözün açıkça söylenmemesi gerektiğini ve Allah’ın bu eylemden hoşlanmayacağından bahsedilmektedir. Ancak şöyle bir durum vardır ki, bu duruma uğrayan kimsenin durumunun başka olduğundan söz edilmektedir. Ayrıca ayet Allah’ın her şeyi görüp işittiğini de vurgulamaktadır. |
| Hümeze Süresi 1.Ayet | Bu ayetten net bir uyarı vardır. İnsanların arkasından konuşan, yüzlerine karşın el, göz ve kaş işaretleri ile alay eden kişilerin, hallerinin vahim olduğuna vurgu yapılmaktadır. |
Dedikodu Nedir Psikoloji Açısından Anlamı
Psikologlar dedikodu yapmanın altında çeşitli psikolojik nedenlerin olduğundan bahsetmektedir. Bu noktada boş insan dedikodu yapar demek çok doğru bir cümle değildir. Özellikle insanlar;
- Etkileşim halinde olmak
- Sosyal bağlantılar gerçekleştirmek
- Bilgi erişim ve kontrol ihtiyacını karşılamak
- Grup dinamiklerine uymak
- Kendini üstün hissetme duygusu ile dedikodu yapmaktadır.
Psikolojik olarak bakıldığında; insanlar bir grupta varlık gösterebilmek ve kendilerini öne çıkarabilmek için dedikodu yapma eğilimi gösterebilmektedirler. Çünkü dedikodu toplumlarda her zaman var olan bir fenomendir. Özellikle insanlar arasında dolaşan kişisel bilgi, söylentiler ve haberler; ilgi çekici olabilirken bazen zorbalığa neden olabilmektedir.
Aslında dedikodu yapmak bir insan için ihtiyaç olabilir. Ancak daha derinlere inildiğinde dedikodu nedir psikolojik olarak anlamı nasıldır daha net anlaşılmaktadır. Bu noktada dedikoduya neden olan psikolojik etkenler nelerdir? Açıklanacak olursa;
- İnsanlar sosyal varlıklar olarak, sürekli olarak iletişim kurma ihtiyacı duymaktadırlar. Dedikodu insanların birbiriyle iletişim becerinin geliştirilmelerini ve bağlantı kurmalarını sağlamaktadır.
- Bazı insanlar kendilerini diğer insanlardan üstün görmek için dedikodu nedir, nasıl kullanılmalıdır çok iyi bilmektedirler. Bir nevi dedikodu bir başkalarının zaaflarını ve hatalarını tartışarak; kendini üstün hissetme arzusunu tatmin etme şekli olarak ortaya çıkmaktadır.
- Dedikodu nedir? Bir grup içerisindeki sosyal hiyerarşiyi güçlendirecek niteliğe sahiptir. Özellikle grup içindeki dinamikleri etkileyebilecek bir gücü vardır. Dedikodu kavramına hâkim kişiler, grup içinde ayrıcalığa sahip olabilmektedirler. Genellikle kişiler arasında konuşulduğundan; bu tarz eylemlerden hoşlanmayan kişiler ise grup dışına itilebilir ve dışlanabilirler.
En Çok Yapılan Dedikodu Örnekleri
Dedikodu; bir kişi ve kişinin yaşadığı olaylar ve o kişiyle ilgili birtakım şeyler üzerinden yapılmaktadır. Bu noktada bakıldığında, farklı konuların dedikodu konusu olduğu görülmektedir. Gıybet yani dedikodu nedir, dedikodu olarak ele alınan konular şu şekilde çeşitlendirilebilir;
- Kişinin bedeni
- Kişinin ahlakı ve dini (yaptığı ibadetler, eğlence şekli, çektiği video ve fotoğraflar)
- Kişinin sahip olduğu mal mülk (gram altın, arsa, ev vb.)
- Kişinin işi
- Kişinin siyasi görüşü (üye olduğu parti veya seçim sonuçları)
- Kişinin nesebi vb.
Bazen iyi niyetli olarak yapılan dedikodularda, insanlar üzerinde kalp kırıcı olabilmektedir. Bir Müslüman asla bir başka kardeşinin ayıplarını anlatarak, onun hoşuna gitmeyecek şekilde konuşmamalıdır. Özellikle yapılan konular hakkında şu tarz söylemler görülmektedir;
- Dedikodu sermayesi olarak; bir kişinin boyunun kısa veya uzun olmasının gösterilerek alay konusu olması ele alınabilir.
- Yaşanan bir olay hakkında kaş, göz, imâ ve yazı gibi işaretlerle gıybet anlamı içeren kelimeler kullanmak. Böylelikle dedikodu genellikle kişiler hakkında yapılan konuşmalardır.
- Mahallede yaşanan olaylar. Hatta bu olaylarla ilgili; zaten ufacık mahalle dedikodu desen diz boyu gibi söylemler sıkça duyulur.
Sık Sorulan Sorular
Hayatın her alanında karşılaşabilen dedikodunun kökeni eskilere dayanır ve günümüzün en büyük sorunlarından bir tanesidir. Bu kavram kişilerin arasını bozmakta, evlilikleri bitirmekte ve kalp kırmaktadır. Genel olarak bakıldığında; biz bu manada yapmadık denilen dedikodu, aslında birçok oluşumun ilk nedenleri arasındadır. İşte dedikodu nedir, dedikodu kelimesinin anlamı hakkında en çok sorulan sorular şu şekildedir;
1 – Dedikoducu İnsan Ne Demek?
Dedikoducu insan TDK sözlük anlamı nedir? Kovucu, çok dedikodu yapan, gıybetçi ve dillek anlamına gelir.
2 – Dedikodu Çekiştirmek Ne Demek?
Türkçede dedikodu ve çekiştirme kavramları gıybet olarak da adlandırılmaktadır. Gıybet ise; bir kimsenin ayıbını dillendirmek, arkasından söylemek, başkalarını çekiştirmek ve kişiler aleyhine kınama üzere yapılan konuşmalar anlamına gelmektedir.
3 – Allah Gıybeti Affeder mi?
Şüphesiz ki Allah yarattığı her canlı için çok merhamet edici ve bağışlayıcıdır. Ancak bir kişi hakkında kınamak üzere yapılan; gıybet, iftira ve laf taşıma gibi hareketlerle günah işleyen kişilerin, mutlaka tövbe etmesi gerekmektedir. Ayrıca kötü niyetle söylenen sözler dedikodusu yapılan kişiye ulaşmışsa, o kişiden helallik alınmalıdır.
4 – Dedikodu Mekruh mu?
Kur’an açıkça belirtmiştir ki dedikodu mekruhtur. Ayrıca Allah Müslümanların çok soru sormamasının, dedikodu yapmamasının ve mal mülk ziyan etmemesinin gerekliliğini de ayetlerle bildirmiştir.
5 – Dedikodusu Yapılan Kişi Ne Yapmalı?
Kalbi kırılan ve dedikodusu yapılan kişilerin, mümkün olduğunca net bir tavır koyması gerekmektedir. Özellikle bu kişilerin; dedikodu yapan kişilerden uzak durması ve ortak dostlarına o insanları dinlememeleri gerektiğini söylemesi gerekmektedir.
6 – Psikolojide Dedikodu Nedir?
Psikolojik olarak dedikodu modeli; en az 3 kişilik bir etkinlik olarak adlandırılmaktadır. Bir kişiye, 3 kişi ile ilgili bilgilerin aktarılması olarak da geçmektedir.
7 – Dedikodu Nedir? Dedikodu Yerine Ne Kullanılır?
Günümüzde dedikodunun yerini koridor sohbetleri, iş sohbeti, toplantı ve spor sonrası bilgilendirme gibi ifadeler almıştır.
